De week tegen pesten

Gepubliceerd op: 25 september 2023

Deze week is het de week tegen pesten. Een belangrijk thema, want helaas zijn nog veel jongeren slachtoffer van pestgedrag. In 2021 geeft 33 procent van de 15-18 jarigen namelijk aan ooit te zijn gepest (NJI, 2023). Door een preventieve aanpak en het zorgen voor veilig pedagogisch klimaat binnen de school en jouw klas kan dit percentage hopelijk terug gedrongen worden. Wij zullen een aantal tips met jullie delen!

De week tegen pesten bespreekbaar maken in de klas: hoe pak je dat aan?

1. Introductie
Begin met een introductie over de week tegen pesten. Vertel wat het doel van deze week is en wat jullie hiermee gaan doen. Je kunt bijvoorbeeld het onderstaande filmpje laten zien. Wees je ervan bewust dat dit onderwerp leerlingen (met een pestverleden) kan raken. Maak van te voren afspraken met deze leerlingen of geef tijdens de les aan wat zij kunnen doen mocht het hen teveel worden (bijvoorbeeld: dat zij even naar de zorgcoördinator of een beschikbare docent kunnen gaan).

(Goed voor elkaar! (2023), Stichting school & veiligheid)

2. Creëer een veilig klimaat
Vertel de klas duidelijk je verwachting over hoe zij zich tijdens de (mentor) les gedragen en hoe jullie met elkaar omgaan. Herinner ze aan (of maak) groepsafspraken. Wees hier consequent in.

3. Oefening
Op de website van de week tegen pesten zijn heel veel verschillende en mooie materialen om in te zetten binnen de klas. Denk hierbij aan gesprekskaartjes, films etc. Wij hebben een aantal dingen voor jullie geselecteerd onder het kopje werkvormen.

4. Observatie
Let goed op de groepsdynamica. Wat zie je gebeuren in de klas? Zijn er kinderen die opvallen tijdens het bespreken van dit onderwerp? Besluit of het eventueel nodig is om een leerling na de les nog even te spreken of een aparte afspraak te maken. Onthoud dat ook de pester soms een pestverleden heeft.

5. Afsluiten
Vraag hoe de leerlingen het vonden om over dit onderwerp te praten. Geef complimenten voor wat jij als leerkracht vond dat er goed ging. Denk na of er mogelijk een gevolg nodig is met de klas om dieper op het onderwerp in te gaan.

Werkvormen
Om de juiste werkvorm te kiezen is het belangrijk om je eerst af te vragen wat je doel is: wat is er nodig voor jouw klas? Op deze manier kun je gericht een werkvorm kiezen. Hieronder zijn enkele voorbeelden. De linkjes naar de werkvormen staan onder het kopje ''handige websites''.

Inzicht krijgen v/d onderlinge relaties
Maak een sociagram van de klas. Deze kun je bijvoorbeeld aan de hand van een aantal vragen maken:

Voorbeeldvragen
- Met wie ga je graag om/met wie speel je graag?
- Met wie wil je graag samenwerken?
- Met wie wil je liever niet samen werken?
- Wie ervaar jij als storend in de groep?

Een sociogram geeft inzicht in de onderlinge relaties in de klas. Er zijn verschillende websites en programma's die je kunnen ondersteunen bij het maken van een sociogram.

Bespreekbaar maken van pesten
Op de week tegen pesten staan ''kletskaartjes'' met vragen m.b.t. pesten. Je kan de klas in kleine groepjes indelen om de vragen te beantwoorden of je kan eventueel van te voren een selectie maken om klassikaal te bespreken.

Inzicht geven
- Kijk een film of documentaire met de klas. Zorg voor een goede voor en nabespreking.
- Op de website van de week tegen pesten zijn verschillende reflectieopdrachten te vinden.

Wat is de invloed van jou als leerkracht?
Voorkomen is beter dan genezen! Maar wat kun je dan zelf als leerkracht doen voor een veilig pedagogisch leerklimaat?

Video interactie begeleiding
Door het opnemen van video's tijdens de les wordt de interactie tussen leerkrachten en leerlingen in beeld gebracht. De leerkracht zal zich bewust worden van zijn eigen handelen, maar ook dat van de leerling. Deze manier van begeleiding is krachtig en kan veel inzicht geven. Gebruik bijvoorbeeld de de roos van Leary om vervolgens te kijken welk gedrag de situatie bevorderd.

\ Roos van Leary
(Wij-leren, 2022).

Externaliserend gedrag
Het omgaan met externaliserend gedrag in de klas kan soms lastig zijn in de klas. Het opbouwen van een persoonlijke en professionele relatie met deze leerlingen lijkt uit onderzoek de meest succesvolle manier om met dit probleemgedrag om te gaan (Van der Wolf en Van Beukering, 2009). Daarnaast is het belangrijk duidelijkheid te bieden en consequent te zijn op de regels.

Boekentip
Het boek ''Korte lontjes'' van Hans Kaldebach. Een leuk geschreven boek boordevol tips voor in de klas.

Wat kun je als school of leerkracht nog meer doen?
- Maak zo eenduidig mogelijke regels in de school. Hoe duidelijker het voor de leerlingen is wat er van hun verwacht wordt en welke consequentie er aan vast zit wanneer zij zich hier niet aan houden, hoe minder ruimte zij voelen om deze regels te verbreken. Hanteer daarbij een zero tolerance beleid en wees hier consequent in.
- Spreek in de 'wij vorm' dit bevordert het groepsgevoel
- Zorg (zeker in de begin periode) dat er voldoende tijd is om elkaar te leren kennen. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van vragen kaartjes in een 'klets-pot'. Of laat de leerlingen eens het complimenten spel doen, waarbij zij. Op deze manier bevorder je een positieve sfeer in jouw groep.